Bez względu na to, skąd pochodzą ścieki, istotne jest ich oczyszczanie. Jednak ścieki ściekom nierówne – inny skład mają te komunalne, a inne pochodzące z zakładowych oczyszczalni. W zależności od tego, skąd pochodzą ścieki, osad będzie się różnił stopniem zanieczyszczenia oraz obecnymi związkami chemicznymi. Co wyróżnia osady ze ścieków komunalnych a co te pochodzące z zakładów?

Osad ze ścieków komunalnych i zakładowych

Najprościej rzecz ujmując, ścieki komunalne są mieszaniną tych bytowych i  przemysłowych z wodami gruntowymi oraz roztopowymi. Do pierwszej z tych grup zalicza się ścieki pochodzące z domowych gospodarstw, a także te będące efektem ludzkiego metabolizmu. Warto dodać, że osady komunalne mają znaczną zawartość rozkładalnych substancji organicznych, wydzielają mało wody i cechuje je niska skłonność do obecności bakterii chorobotwórczych oraz pasożytów. W związku z wymienionymi czynnikami mają one zdolność do zagniwania.  Z kolei osad z zakładów przemysłowych ma inną charakterystykę w zależności od profilu zakładu. W tym pochodzącym z branży spożywczej można znaleźć sporą ilość zasad i kwasów, a np. w firmie metalurgicznej, jak podpowiada nazwa, będą dominować związki metali ciężkich. 

Jeżeli chodzi o osad z zakładów mleczarskich, to wyróżnia się on dużą zawartością magnezu i wapnia, a małą fosforu i azotu. Ten z oczyszczalni z przetwórstwa warzyw oraz owoców jest bogaty w substancje organiczne. Osad ze ścieków przemysłowych może stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi oraz środowiska ze względu na obecność niebezpiecznych substancji. Dlatego musi być on poddany obróbce np. biologicznej lub chemicznej. Istotne jest także odpowiednie zakwalifikowanie odpadów. W zależności od rodzaju przypisuje się im dany kod i tak np. osad z dna zbiorników ma kod 05, 01, 03*, z odsalania – 05, 01, 03* czy z zakładowych oczyszczalni ścieków zawierających substancje niebezpieczne – 05, 01, 09*.

Jak wykorzystuje się osady z oczyszczalni w rolnictwie?

Osady ściekowe, zarówno komunalne, jak i przemysłowe, mogą być wykorzystywane jako nawozy organiczne w rolnictwie. W przypadku osadów komunalnych, ich zawartość substancji organicznych oraz składniki odżywcze, takie jak azot, fosfor czy potas, sprawiają, że mogą być one stosowane jako źródło nawozu dla roślin. Jednakże, przed zastosowaniem osadów na polach uprawnych, konieczne jest ich odpowiednie przygotowanie oraz kontrola zawartości szkodliwych substancji, takich jak metale ciężkie czy patogeny.

W przypadku szlamu z oczyszczalni ścieków zakładowych, ich wykorzystanie w rolnictwie zależy od rodzaju przemysłu oraz składu chemicznego osadu. W niektórych przypadkach, takich jak osady z przetwórstwa owoców i warzyw, mogą one być stosowane jako nawozy organiczne. Jednakże, osady z innych rodzajów przemysłu, takie jak metalurgia czy chemiczny, mogą zawierać substancje toksyczne lub szkodliwe dla roślin i gleby, co uniemożliwia ich zastosowanie w rolnictwie.

Aby osady ściekowe mogły być bezpiecznie wykorzystywane w rolnictwie lub innym celu, konieczne jest ich odpowiednie oczyszczanie. Proces ten obejmuje zarówno metody fizyczne, takie jak odwadnianie czy zagęszczanie osadów, jak i chemiczne, takie jak hydroliza alkaliczna czy stabilizacja chemiczna. W przypadku osadów zawierających patogeny lub substancje toksyczne, stosuje się także metody biologiczne, takie jak kompostowanie czy fermentacja metanowa.

Gospodarka osadami z oczyszczalni a edukacja

Ważnym aspektem związanym z gospodarką osadami ściekowymi jest edukacja społeczeństwa oraz podnoszenie świadomości ekologicznej. Dzięki szerzeniu wiedzy na temat właściwego postępowania z osadami, możliwe jest zmniejszenie ich negatywnego wpływu na środowisko oraz wykorzystanie ich potencjału jako źródła substancji odżywczych czy energii. W tym celu, konieczne jest prowadzenie badań naukowych oraz współpraca między instytucjami naukowymi, przemysłem oraz samorządami.